دیتاسنتر چیست؟ + تمامی کاربردها و مزایای دیتا سنتر

استفاده از دیتا‌­­‌­ سنتر مزایای زیادی را برای کسب وکارها به همراه دارد. وجود مرکز داده در کسب و کارهای نوین امری ضروری است و به جرات می توان گفت بدون مرکز داده، انجام فعالیت های مختلف شرکت ها در زمینه فناوری مدرن، غیرممکن و یا با چالش های بسیار همراه است. در این مقاله به سوال «دیتاسنتر چیست» پاسخ می‌دهیم و اجزای کلیدی، کاربرد، انواع و مزایای آن و همچنین دیتاسنتر پیشگامان صحبت می‌کنیم.

دیتاسنتر چیست؟

دیتاسنتر (Data Center) یا مرکز داده، یک تأسیسات تخصصی است که برای میزبانی، مدیریت و ارائه خدمات پردازشی و ذخیره‌سازی داده‌ها به کار می‌رود. این مراکز به گونه‌ای طراحی شده‌اند که امکانات و زیرساخت‌های لازم برای پردازش و نگهداری حجم زیادی از داده‌ها و تجهیزات شبکه را فراهم کنند. دیتاسنترها به شرکت‌ها و سازمان‌ها اجازه می‌دهند تا اطلاعات خود را به صورت امن و پایدار نگهداری کنند و خدمات اینترنتی و ابری خود را ارائه دهند.

اجزای اصلی دیتاسنتر

دیتاسنتر یک ساختار فیزیکی است که برای نگهداری و پردازش داده‌ها و سرویس‌های شبکه استفاده می‌شود. اجزای اصلی یک دیتاسنتر می‌تواند شامل موارد زیر باشند:

جهت خرید سرور مجازی پیشگامان و سوالات پیرامون آن، به صفحه مربوطه مراجعه نمایید.

کاربرد دیتا سنتر

در دنیای فناوری اطلاعات سازمانی، دیتا سنترها برای ارتقا امنیت و پشتیبانی از برنامه‌ها و فعالیت‌های تجاری طراحی شده‌اند. مهمترین این موارد عبارتند از:

• تامین امنیت اطلاعات در سیستم ها و داده های اختصاصی
• مدیریت ارتباط با مشتریان ( CRM )
• برنامه ریزی منابع سازمانی ( ERP ) و مدیریت پایگاه های داده
• تهیه نسخه پشتیبان و پردازش کلان داده ( Big Data )
• اتوماسیون فرآیندها با هوش مصنوعی و یادگیری ماشین ( Machine Learning )
• پیاده سازی دسکتاپ مجازی، سرویس های ارتباطی و مدیریت پروژه
• پشتیبانی از ایمیل و به اشتراک گذاری فایل
• امکان استفاده از برنامه های کاربردی

انواع دیتاسنتر و تفاوت‌های اصلی آن‌ها

1. دیتاسنتر کولوکیشن (Colocation Data Center)

کولوکیشن به معنای قرار دادن تجهیزات سرور شما در یک دیتاسنتر تخصصی است که فضای فیزیکی، برق، شبکه و امنیت را فراهم می‌کند. در این نوع دیتاسنتر، شما مالک سخت‌افزار و سرورهای خود هستید، اما مسئولیت نگهداری و مدیریت آن‌ها را بر عهده مرکز داده می‌گذارید.

ویژگی‌ها:

• امنیت بالا: دسترسی‌های فیزیکی محدود و سیستم‌های امنیتی پیشرفته.
• پشتیبانی از تجهیزات شخصی: شما می‌توانید تجهیزات و سخت‌افزار خود را به‌دلخواه انتخاب و استفاده کنید.
• هزینه مقرون‌به‌صرفه: به‌جای راه‌اندازی دیتاسنتر اختصاصی، می‌توانید از زیرساخت‌های موجود بهره‌برداری کنید.
• مقیاس‌پذیری محدود: در مقایسه با دیتاسنترهای هایپر اسکال، مقیاس‌پذیری به نسبت کمتری دارد.

مزایا:

• کاهش هزینه‌ها: نیازی به سرمایه‌گذاری عظیم در ساخت دیتاسنتر ندارید.
• موقعیت مکانی: بسیاری از دیتاسنترهای کولوکیشن در مناطق استراتژیک واقع شده‌اند.
• کنترل بیشتر: شما کنترل کامل بر سخت‌افزار خود دارید.

معایب:

• وابستگی به دیتا سنتر: مسئولیت نگهداری، امنیت و زیرساخت به عهده دیتا سنتر است.
• محدودیت در مقیاس‌پذیری: توسعه یا ارتقای تجهیزات ممکن است به زمان و هزینه بیشتری نیاز داشته باشد.

2. دیتاسنتر هایپر اسکیل (Hyperscale Data Center)

هایپر اسکیل به دیتاسنترهایی اطلاق می‌شود که قادر به مدیریت مقادیر بسیار زیاد داده و زیرساخت‌های پیچیده در مقیاس‌های بزرگ هستند. این دیتاسنترها معمولاً برای شرکت‌های بزرگ فناوری و سرویس‌دهندگان ابری طراحی شده‌اند و به‌دلیل مقیاس عظیم خود به راحتی می‌توانند حجم بالایی از اطلاعات را پردازش کنند.

ویژگی‌ها:

• مقیاس‌پذیری بسیار بالا: می‌تواند به سرعت مقیاس داده‌ها و سرورها را گسترش دهد.
• خودکارسازی و بهینه‌سازی: سیستم‌ها به‌طور خودکار با استفاده از هوش مصنوعی و الگوریتم‌های پیشرفته بهینه‌سازی می‌شوند.
• پشتیبانی از خدمات ابری: اغلب از مدل‌های IaaS (Infrastructure as a Service) و PaaS (Platform as a Service) پشتیبانی می‌کنند.

مزایا:

• مقیاس‌پذیری بی‌نهایت: امکان گسترش و ارتقای سریع سیستم‌ها و منابع.
• کارایی بالا: به‌خاطر توان پردازشی بالا، برای خدمات ابری و پردازش داده‌های کلان (Big Data) ایده‌آل است.
• انعطاف‌پذیری: توانایی پیاده‌سازی سرویس‌های مختلف به‌صورت هم‌زمان.

معایب:

• هزینه‌های اولیه بالا: ساخت و نگهداری دیتاسنترهای هایپر اسکال به‌دلیل تجهیزات پیشرفته و پیچیدگی‌های زیرساخت هزینه‌بر است.
• مدیریت پیچیده: نیاز به تیم‌های فنی ماهر و تخصصی برای مدیریت و نگهداری.

3. دیتاسنتر انترپرایز (Enterprise Data Center)

دیتاسنتر انترپرایز به دیتاسنترهایی اطلاق می‌شود که توسط یک شرکت بزرگ برای انجام نیازهای خاص آن سازمان ساخته شده‌اند. این نوع دیتاسنتر معمولاً برای سازمان‌هایی با نیازهای خاص و پیچیده استفاده می‌شود و به‌صورت اختصاصی به‌خاطر نیازهای فردی آن سازمان طراحی می‌شود.

ویژگی‌ها:

• سفارشی‌سازی بالا: می‌تواند برای نیازهای خاص سازمان طراحی و پیاده‌سازی شود.
• امنیت سطح بالا: ویژگی‌های امنیتی پیشرفته و کنترل‌های دقیق برای حفظ داده‌ها.
• فضای داخلی اختصاصی: تجهیزات و منابع کاملاً به‌صورت داخلی و برای استفاده خود شرکت به‌کار می‌روند.

مزایا:

• کنترل کامل: کنترل کامل بر داده‌ها، زیرساخت‌ها و امنیت.
• سفارشی‌سازی: می‌توانید زیرساخت‌ها را به‌طور کامل بر اساس نیاز سازمان خود طراحی کنید.
• دسترسی سریع: منابع و سرویس‌ها کاملاً داخلی و نزدیک به سازمان قرار دارند.

معایب:

• هزینه بالا: طراحی و نگهداری دیتاسنتر اختصاصی به‌دلیل نیاز به منابع و تیم‌های فنی تخصصی هزینه‌بر است.
• مقیاس‌پذیری محدود: در مقایسه با دیتاسنترهای هایپر اسکال، مقیاس‌پذیری به‌اندازه آن‌ها گسترده نیست.

کدام دیتاسنتر برای شما مناسب است؟

انتخاب نوع دیتاسنتر بستگی به نیازها و بودجه شما دارد. اگر به دنبال یک گزینه مقرون‌به‌صرفه و ایمن هستید، دیتاسنتر کولوکیشن می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. اگر به مقیاس‌پذیری و پردازش حجم بالا نیاز دارید، دیتاسنتر هایپر اسکال بهترین گزینه است. برای سازمان‌هایی با نیازهای خاص و امنیت بالا، دیتاسنتر انترپرایز توصیه می‌شود

مزایای دیتاسنتر چیست؟

در ادامه مهمترین مزایای مرکز داده برای کسب و کارها را بیان می کنیم.

1- افزایش بهره وری

استفاده از مرکز داده موجب بهبود عملکرد و افزونگی ( redundancy )، انعطاف‌پذیری، دسترسی بیشتر و استفاده بهتر از دارایی های آی تی  ( IT Asset ) و انجام کارهای بیشتر در زمان کمتر می گردد که در نهایت به بهبود تجربه کاربر نهایی کمک می کند.

2- بهبود امنیت، کاهش خطر

در سال‌های اخیر، تعداد حملات سایبری به شرکت‌ها افزایش یافته و به همین دلیل مشکلات و خطرات مرتبط با از دست دادن داده‌ها نیز تشدید شده است. Data Center ها نسبت به روش‌های سنتی ذخیره‌سازی داده ها می‌توانند گزینه بسیار امن‌تری باشند. همچنین کاهش اندازه زیرساخت های حیاتی، یکپارچه سازی و حذف پلتفرم های قدیمی به بهبود امنیت کمک می کند.

3– بهبود بهره وری انرژی

به‌روزرسانی سخت‌افزار در فرایند بازسازی یا سازماندهی مجدد زیرساختهای اصلی شرکت ( right-sizing )  و استفاده از پلتفرهای کارآمدتر از لحاظ انرژی، منجر به افزایش بازده انرژی می گردد. انتقال به زیرساخت‌های جدیدتر معمولاً منجر به کاهش هزینه قبوض برق می‌شود.

4- کاهش هزینه ها

یکی از مهم ترین مزیت های مرکز داده، کاهش هزینه است. استفاده از Data Center موجب کاهش هزینه قبوض برق می گردد. یکپارچه سازی به حذف عملیات اضافی و همچنین کاهش هزینه های نگهداری کمک می کند.

استانداردهای زیرساخت مرکز داده چیست؟

رایج ترین استاندارد برای طراحی و زیرساخت مرکز داده ANSI/TIA-942 است و دارای چهار دسته بندی برای سطوح افزونگی و تحمل خطا است.

1. سطح 1 ( Tier1 )

مرکز داده سطح یک محافظت محدودی در برابر اختلالات ارائه می دهد. دارای اجزای تک ظرفیتی ( single-capacity component )، بدون تجهیزات پشتیبان و مسیر توزیع واحد و فاقد قابلیت افزونگی است.

2. سطح 2 ( Tier2 ) 

این مرکز داده محافظت بهتری در برابر اختلالات موجود ارائه می دهد. دارای اجزای redundant-capacity، تجهیزات پشتیبان و یک مسیر توزیع واحد و فاقد قابلیت افزونگی است.

3. سطح 3 ( Tier3 ) 

این Data Center تقریباً در برابر همه اختلالات موجود مقاومت می کند، دارای اجزای redundant-capacity است و چندین مسیر توزیع مستقل را ارائه می دهد. هر جزء را می توان بدون ایجاد اختلال در خدمات به کاربران نهایی حذف یا جایگزین کرد.

4. سطح 4 ( Tier4 ) 

این مرکز داده بالاترین سطح تحمل خطا و افزونگی را ارائه می دهد. اجزای Redundant-capacity و چندین مسیر توزیع مستقل، قابلیت نگهداری همزمان و عیب یابی هر جزء را بدون ایجاد اختلال و downtime امکان پذیر می کنند.

تکامل زیرساخت؛ از کامپیوترهای بزرگ (mainframe) تا برنامه های ابری

زیرساخت های رایانه ای در طول 65 سال گذشته، سه موج تکامل را تجربه کرده اند:

• موج اول شاهد تغییر از مین‌فریم‌های اختصاصی به سرورهای مبتنی بر x86، درون سازمانی ( on-premises ) و مدیریت از طریق تیم‌های IT داخلی بود.
• موج دوم شاهد مجازی سازی گسترده زیرساخت هایی بود که از برنامه ها پشتیبانی می کرد و امکان استفاده بهتر از منابع را فراهم کرد.
• موج سوم مربوط به زمان حال است. ما شاهد حرکت به سمت کلود، کلود هیبریدی و کلود نیتیو هستیم.

مطالعه بیشتر: مزایا اینترنت فیبرنوری چیست؟

دیتاسنتر پیشگامان

دیتاسنتر پیشگامان از طریق فیبرنوری به هاب مرکزی اینترنت ایران متصل است. خدمات و سرویس‌های قابل ارائه در دیتا سنتر پیشگامان شامل مواردی همچون اجاره به صورت فضای اشتراکی دیتا سنتر (Co-location)، اجاره فضای ابری و اجاره فضا به شرکت‌های همکار است. دیتا سنتر پیشگامان برای شرکت ها، سازمان های بزرگ، هولدینگ ها، کسب و کارهای اینترنتی و همچنین میزبانی از سرویس‌های محتوایی با ترافیک بالا انتخابی بسیار مناسب است.

مزایای دیتا سنتر پیشگامان

• ارائه دسترسی Monitoring & Ticketing جهت نظارت بر خط
• ضریب پایداری 99.99 درصد
• دسترسی فیزیکی به صورت 7*24
• پشتیبانی 7*24
• تامين برق اضطراری توسط UPS و ژنراتور
• دسترسی ریموت به سرور از طریق KVM
• امکان تامین ارتباط تجهیزات از طریق پورت های 1G , 10G
• سیستم های اعلام و اطفا حریق
• سنسور های محیطی جهت کنترل دما و رطوبت
• تامین امنیت محیطی و فیزیکی تجهیزات
• سیستم کولینگ
• بررسی و رفع عیب سرویس در کوتاه ترین زمان

سخن پایانی

به عنوان مرکزی که اطلاعات و سرویس‌های دیجیتالی را ذخیره و پردازش می‌کند، دیتاسنترها از اهمیت بسیاری برخوردارند. این مراکز، امکان دسترسی به اطلاعات با سرعت بالا، امنیت بالا، و انعطاف پذیری را برای شرکت‌ها و سازمان‌ها فراهم می‌کنند. با توجه به رشد روزافزون حجم داده‌ها و نیاز به عملکرد بالاتر، اهمیت دیتاسنترها به مراتب بیشتر شده است و مدیران فناوری اطلاعات همواره در تلاشند تا این مراکز را بهینه و ایمن نگه دارند.

سوالات متداول «دیتاسنتر چیست»

۱. چه فوایدی برای یک شرکت یا سازمانی از استفاده از دیتاسنترها به وجود می‌آید؟

استفاده از دیتاسنترها باعث افزایش سرعت دسترسی به اطلاعات، افزایش امنیت داده‌ها، کاهش هزینه‌های عملیاتی مرتبط با مدیریت داده‌ها، و افزایش انعطاف پذیری در مواجهه با نیازهای تغییرات زیاد فناوری اطلاعات می‌شود.

۲. چگونه یک دیتاسنتر می‌تواند اطمینان از امنیت داده‌های ما را فراهم کند؟

دیتاسنترها از تجهیزات پیشرفته امنیتی مانند دیواره‌های آتش، سیستم‌های تشخیص نفوذ، رمزنگاری داده‌ها، و کنترل دسترسی استفاده می‌کنند تا اطلاعات را محافظت کنند و از دسترسی غیرمجاز جلوگیری کنند.

۳. چه عواملی برای انتخاب یک دیتاسنتر برای سازمان‌ها مهم است؟

مواردی همچون قدرت برق پشتیبانی، اتصالات شبکه، موقعیت جغرافیایی، استانداردهای امنیتی، انعطاف پذیری سیستم، و سابقه عملکرد از عوامل مهمی هستند که باید در انتخاب یک دیتاسنتر مد نظر قرار گیرند.